Ο πόνος στο αυτί στις περισσότερες των περιπτώσεων οφείλεται σε φλεγμονή (ωτίτιδα) του αυτιού (εξωτερική – μέση). Μπορεί να οφείλεται όμως και σε φλεγμονή της κροταφογναθικής άρθρωσης (εκεί δηλαδή που ενώνεται η κάτω γνάθος με το κρανίο), σε φλεγμονές των δοντιών, σε προβλήματα των αμυγδαλών αλλά και προβλήματα του αυχένα.

Εξωτερική ωτίτιδα είναι η φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου (δέρματος) που προκαλείται από διαταραχή του ph του πόρου συνήθως με την είσοδο νερού σ’αυτό, καθώς ευνοείται η ανάπτυξη μικροβίων. Οι ασθενείς
εμφανίζουν συνήθως έντονο πόνο, ερυθρότητα και οίδημα του έξω ακουστικού πόρου. Η θεραπεία περιλαμβάνει τον επιμελή καθαρισμό του πόρου και την χρήση αντιβιοτικών ωτικών σταγόνων.

Είναι η φλεγμονή της κοιλότητας του μέσου αυτιού, της περιοχής δηλαδή που βρίσκεται πίσω από το τύμπανο. Είναι συνηθέστερη στα παιδιά γιατί συνήθως ακολουθεί μια φλεγμονή της ανώτερης αναπνευστική οδού (κρυολόγημα) καθώς και επειδή η ευσταχιανή σάλπιγγα (σωλήνας που συνδέει την μύτη με το αυτί) είναι μικρότερος, πιο στενός και πιο οριζόντιος στα παιδιά.
Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο πόνος στα αυτιά συνοδευόμενος πολλές φορές με πυρετό και αίσθημα πληρότητας του αυτιού. Τα μικρά παιδιά μπορεί παρουσιάζουν ανησυχία, κλάμα καθώς και άρνηση λήψης τροφής. Η θεραπεία της περιλαμβάνει αντιβιοτικά, αντιπυρετικά και αποσυμφορητικές σταγόνες στην μύτη.

Η συνηθέστερη αιτία τρύπας στο τύμπανο είναι τραυματική (είτε από είσοδο στο αυτί ξένων σωμάτων [μπατονέτες] είτε από κτυπήματα πάνω στο αυτί. Επίσης καταστάσεις που προκαλούν απότομη αύξηση της πίεσης στον έξω ακουστικό πόρο ή το μέσο ούς μπορούν να επιφέρουν διάτρηση τυμπανικού υμένα. Όταν υπάρχει τρύπα στο τύμπανο σημαίνει πως υπάρχει επικοινωνία του έξω ακουστικού πόρου με το μέσω αυτί και αυτό είναι κάτι που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Έτσι όταν υπάρχει τρύπα στο τύμπανο δεν θα πρέπει να μπαίνει νερό μέσα στο αυτί.
Πολλές φορές, κυρίως η τραυματικές διατρήσεις αν είναι μικρού μεγέθους συγκλείνουν αυτόματα εντός λίγων βδομάδων. Αν όχι τότε η διόρθωση τους γίνεται χειρουργικά.

Υπάρχουν 3 τύποι βαρηκοΐας. Η βαρηκοΐα αγωγιμότητας, η νευροαισθητήριος και η μικτή.

Α: Η βαρηκοΐα αγωγιμότητας προκαλείται από οποιαδήποτε διακοπή στο πέρασμα του ήχου από το έξω αυτί μέχρι τον κοχλία (υπεύθυνο όργανο ακοής όπου από εκεί ξεκινά το νεύρο της ακοής για να πάει στο εγκέφαλο) π.χ. κερί στον πόρο, τρύπα στο τύμπανο, μέση ωτίτιδα, ωτοσκλύρηνση. Η βαρηκοΐα αυτή συχνά βελτιώνεται με φαρμακευτική ή χειρουργική παρέμβαση.
Β: Η νευροαισθητήριος βαρηκοΐα προκαλείται από βλάβες του κοχλία και του ακουστικού νεύρου. Αυτή η βαρηκοΐα σε αντίθεση με την προηγούμενη (αγωγής) είναι συνήθως μόνιμη και μη αναστρέψιμη π.χ. η πιο συνήθης είναι η βαρηκοΐα που έρχεται λόγω γήρατος (πρεσβυακουσία).

Οι εμβοές είναι η αντίληψη ήχων από τον ασθενή, που δεν προέρχονται από το περιβάλλον. Περιγράφονται από τους ασθενείς σαν σφύριγμα, φύσημα, κουδούνισμα, ήχος τζιτζικιών κ.α.
Οι εμβοές δεν είναι πάθηση αλλά σύμπτωμα. Στο 85 % των περιπτώσεων συνυπάρχει τεκμηριωμένη βαρηκοΐα. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ο χρόνος έναρξης, η συχνότητα, οι διακυμάνσεις στην ένταση, η παρουσία στο ένα ή και στα 2 αυτιά, ιστορικό έκθεσης σε θόρυβο, κλινικό ιστορικό (φάρμακα ή παθήσεις) για να μπορεί ο ιατρός να κατευθυνθεί στην αιτία που προκάλεσε αυτές τις εμβοές. Μετά την σωστή διερεύνηση εξηγείται στον ασθενή ποιο είναι το πρόβλημα και πως μπορεί να αντιμετωπισθεί.